Narenciye Zararlıları ile Mücadele

Ülkemizde kıyı şeridinde yapılan narenciye yetiştiriciliğinde bölge koşulları ve kullanılan teknikler büyük önem taşır. Sağlıklı, kaliteli ve verimli ürünler için düzenli bakım yapılması gerekir. Bu sayede ağaçlar, hastalıklardan ve zararlılardan korunur.

Serbest halde 14 metreye kadar ulaşabilen narenciye ağaçları tek gövdelidir. Türe göre değişse de orta ya da büyük boydaki taçların biçimleri genellikle küreseldir. İnce ve sivri dikenlerin boyu ağaç yaş aldıkça kısalır. Her mevsim yeşil kalan narenciye ağaçları, kış mevsiminde yapraklarını döker. Genelde tek parçadan ve üç yapraktan meydana gelen büyük yapraklar, birbirine bağlı kanatçık ve ayadan oluşur.

Genel olarak Akdeniz ve Ege kıyı şeridinde yetiştirilen narenciye, iklim şartlarının uygun olduğu Doğu Karadeniz Bölgesi kıyılarında da yetişir. Narenciye yetiştirmek için gereken koşullar şu şekildedir:

• Sıcaklığın en az 12-13°C en fazla 39°C olması gerekir.
• En ideal narenciye yetiştirme sıcaklığı 26°C ile 28°C aralığıdır.
• Toprağın havalanma özelliğinin bulunması ve humuslu olması gerekir.
• Aşırı sulamadan uzak durulmalıdır.
• Rüzgardan korunmalıdır.

Narenciye yetiştiriciliği için öncelikle toprağın hazırlanması gerekir. Taban taşları kırılan, derin bir şekilde sürülen ve birkaç gün dinlendirilen toprak dikim için hazır hale gelir. Fidanlar dikilmeden önce rüzgar yönü de belirlenmelidir. Rüzgarı kesmek için rüzgarkıranlar dikilebilir.

Narenciyelerde dikim tekniği normal olmakla birlikte sık ve yarı sık dikim de yapılabilir. Dikim aralığı ise ağacın türüne göre 5X5, 6X6, 7X7 ya da 8X8 metre olabilir. Dikim yerleri belirlendikten sonra kazıklarla işaretlenir. Ardından, 60-80 cm derinlikte açılan çukurlara toprak ve gübre ile birlikte dikim yapılır.

Gübreleme, sulama ve bakım işlemleri, narenciye zararlılarının ve hastalıklarının önlenmesinde ve bitkinin doğru şekilde büyümesinde büyük önem taşır. Sulama, iklime göre genellikle mayıs ve ekim ayları arasında yapılır ve yaz aylarında sıcaklığa bağlı olarak sulama aralığı ortalama 15-20 gündür. Narenciye yetiştiriciliği yapılırken kullanılan tekniklerin başında damla sulama yöntemi gelir. Bu yöntemde su, düşük basınçlı borulardan geçirilerek çok yavaş bir şekilde toprağa verilir. Damla damla verilen suyun kaliteli ve kireçten belli oranlarda arınmış olması gerekir.

Gübreleme içinse öncelikle ağaç yapraklarının ve toprağın incelenmesi gerekir. Bu sayede ürüne göre hem toprağın ihtiyaçları hem de gübre uygulama şekli ve zamanı belirlenebilir. Narenciyeler için organik, azotlu, potasyumlu, fosforlu ya da kompoze gübre kullanılabilir. Bu gübrelerin yanı sıra bitkinin daha az ihtiyaç duyduğu demir sülfat, çinko sülfat, bakır sülfat gibi mikro elementli gübreler de tercih edilebilir. Bir mineralin fazla olması diğer elementlerin alımına engel olabilir. Bu nedenle gübrelemede dikkat edilmesi gereken nokta dengedir.

Kaliteli ve çok miktarda ürün elde etmek için bitkinin belli aralıklarla budanması gerekir. Budama sırasında ağacın yaşı, toprak türü, iklim koşulları, dikim aralığı, ağacın fizyolojik durumu gibi etmenler dikkate alınır. İki çeşit budama yöntemi bulunur:

1. Şekil budaması: Dikimin ardından taç oluşturmak amacıyla yapılır.
2. Verim budaması: Hastalıklı ve kuru dalların ayıklanması amacıyla uygulanır.

Bazı zararlılar narenciye hastalıkları ortaya çıkararak verimin ve kalitenin düşmesine neden olabilir.

3-5 cm boyutunda olan Akdeniz meyve sineği kahverengimsi sarı renktedir. Geniş kanatlarının üzerinde siyah ve kahverengi şeritler yer alır. Zararlının larvaları ise beyazdır. Akdeniz meyve sineği kış mevsimini toprakta geçirir. İlkbaharın sonunda yumurtalarını meyvelerin kabuğuna bırakır. Bu yumurta bırakılan noktalarda sarı ya da kahverengi lekeler meydana gelir. Bu anlamda asıl zarar larvalar tarafından verilmektedir.

Akdeniz meyve sineğiyle kültürel önlemler ve kimyasal mücadele ile başa çıkılabilir. Kültürel önlemler arasında narenciye bahçelerine incir ve şeftali gibi ağaçların dikilmemesi başta gelir. Ayrıca, çürük meyvelerin toplanması ve hasadın ardından ağaçta meyve bırakılmaması da önlemler arasında bulunur. Narenciye ilacı ise kimyasal mücadelede öne çıkar ve Decis Trap* kullanılabilir.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Bakım uygulamaları doğru yapıldığı takdirde hasat zamanı kaliteli meyveler görülebilir fakat zamanından önce ya da sonra yapılan hasat, meyve kalitesini düşürür. Bu nedenle hasat zamanının doğru belirlenmesi ve meyvelerin olgunlaşmış olması önemlidir.

Hasat vaktinde ağaçların ıslak olmaması ve havanın açık olması gerekir. İlk olarak, etek dallarındaki meyveler ağaçlara zarar vermeden toplanır. Toplanan meyvelerin hasar almaması için düzgün kaplarda muhafaza edilmeleri önemlidir. Toplama sırasında hasarlı ve hastalıklı meyveler ayıklanır. Bu hastalıklı meyvelerde bulunan zararlıların bulaşmaması için toprağa direkt temas ettirilmemesi de önemli bir noktadır.

Faydalanılan Kaynaklar:

-          Türkiye Tohumcular Birliği

-          Ankara Üniversitesi