Marul Zararlılarıyla ve Hastalıklarıyla Mücadele

Genellikle çiğ olarak tüketilen ve yeşil yapraklı bir bitki olan marul, evlerin bahçelerinde ya da ticari olarak yetiştirilebilir. Açık tarlalarda ya da seralarda yetiştirilen bitki, birkaç ay içinde toplanmaya hazır hale gelir. Ürünlerin sağlıklı olması içinse bakımının doğru yapılması ve olası hastalık ve zararlılarına karşı önlem alınması son derece önemlidir.

Serin iklim koşullarında yetişen ve tek yıllık bir bitki olan marul, papatyagiller (asteraceae) familyasına aittir. Bitki; kök, gövde, yaprak, çiçek, tohum, meyve, baş ve göbekten meydana gelir. Toprak altında 1,8 metreye kadar büyüyebilen kazık kökün etrafındaki yan kökler yalnızca yaşlı bitkilerde görülür.

Rozet şeklindeki etli, kalın ve içi beyaz gövde, toprağın hemen üzerinde yer alır. Yaklaşık 80-100 cm’ye kadar yükselen gövde, yan dalları ve çiçekleri meydana getirir. Toprağın çok yakınında büyümeye başladığı için yükseldikçe yapraklara toprak taşır.

Bitkinin önemli bir bölümünü oluşturan yapraklar ise kıvırcık ya da düz olabilir. Kıvırcık yapraklar kendi içince hafif, orta ya da tam kıvırcık olarak ayrılır. Yeşil rengin çeşitli tonlarına sahip olan yapraklar büyük, orta ya da küçük boyutta olabilir.

Marulun başı, şekli itibarıyla göbek olarak da adlandırılır. Baş; yuvarlak, yassı, uzun, yassı-yuvarlak olabilir. 4-5 dış yaprağın içinde 40-45 kadar daha küçük ve uzun yapraklar oluşur. Bitkinin asıl tüketilen bölümü olan göbek, bazı marul türlerinde hiç oluşmaz.

Marul yetiştiriciliği; bitkinin ekolojik istekleri, iklim koşulları ve toprak türü etrafında şekillenir. Bitki, kış aylarının çok sert olmadığı ılıman iklimde, 5°C -25°C’de yetişir. Bitkinin ideal çimlenme sıcaklığı 15°C’dir. Akdeniz Bölgesi ve Ege Bölgesi’nde hava sıcaklığının çok yüksek olduğu, gündüzlerin uzadığı ve kuraklığın görüldüğü yaz aylarında marul yetiştirilmez.

Marul bitkisinin yetişmesi için;

• Derin,
• Kumlu,
• Drenajlı,
• Organik madde yönünden zengin,
• pH değeri ortalama 5.6 olan,
• Asit oranı düşük topraklar idealdir.

Marul, iki şekilde ekilir: Doğrudan tohum ekimi ve fide ile ekim.

Makineli tarıma uygun, çok geniş alanlarda genellikle tohum ekimi tercih edilir. Çok ince yapılı tohumları ekmek için toprağın iyi hazırlanması gerekir. Kaplama yöntemiyle tohumun ağırlığı ve çapı 15 kata kadar artırılabilir. Bu durumda ekim, mibzer kullanılarak daha kolay yapılır. Ancak ürün hiç işlemden geçmemişse, ekim sırasında seyreltme uygulamasından yararlanılır. Türü fark etmeksizin, sıra arası mesafesinin 30-40 cm olması gerekir. Sıra üzeri mesafesinin ise kaplamalı tohumlarda yaklaşık 15 cm, işlem görmemiş tohumlarda ise 4-5 cm olması yeterlidir.

Fide ile üretimde ise topraklı ya da topraksız ürün kullanılabilir. Toprak sürüldükten ve havalandırıldıktan sonra tırmıkla düzeltilir. Fideler 30-40 cm genişliğindeki tahtalara, sıra üzeri mesafe 15-25 cm olacak şekilde tek ya da çift sıra halinde dikilebilir. Bu işlemde fidelerin aşırı derine dikilmemesine dikkat edilmesi gerekir. Marul, 2-4 ay içinde hasat edilecek hale gelir.

Marul yetiştiriciliğinde gübreleme ve sulama gibi bakım işlemlerinin tam zamanında yapılması büyük önem taşır. Bu sayede hem marul hastalıkları önlenebilir hem de verim yükselir.

İlkbahar ve kış aylarında bitki, su ihtiyacını yağışlarla karşılar. Bu nedenle bu dönemlerde çok fazla sulama yapmaya gerek yoktur. Yağış miktarının az olduğu durumlarda ise salma ya da damla yöntemleri ile sulama yapılabilir. Yağmurlama yöntemi ise yapraklara zarar verebildiği için genellikle tercih edilmez. Yaz mevsiminin sonunda ise sulamanın önemi artar. Az miktarda ancak sık aralıklarla verilen su, bitkinin gelişme dönemini rahat atlatmasını sağlar.

Gübrelemede ise organik madde yönünden zengin olan ürünler tercih edilebilir. Ekimden önce çiftlik gübresi, ekimden sonra hayvan gübresi kullanılabilir. Gübrenin aşırı miktarda azot içermemesi önemli bir noktadır. Marul bu sayede hızlı bir şekilde gelişerek hasada hazır hale gelir.

Sağlıklı olgunlaşma için marul zararlıları ve hastalıklarına karşı mücadele etmek gerekir.

Taze yapraklar ve sürgünler ile yaprak sapları üzerinde zarara neden olan şeftali yaprak biti, gruplar halinde beslenir. Bu zararlı; yaprakların kıvrılmasına, yapraklar üzerinde lekeler oluşmasına ve sürgünlerin kısalmasına neden olur.

Şeftali yaprak biti ile kültürel mücadelede şu önlemler alınabilir:

• İlkbaharın erken dönemlerinde ve kış aylarında, kök kısmında kışlayan akarlar imha edilmelidir.
• Zeminde bulunan kuru yapraklar temizlenmeli ve ekim alanından uzaklaştırılmalıdır.
• Bir önceki sene zararlının görülmesi durumunda kış mücadelesi, zararlının ortaya çıktığı an ise yaz mücadelesi yapılmalıdır.

Kimyasal mücadele ise yapraklardaki zararlı yoğunluğuna göre yapılır. 75 mg/da dozda kullanılması gereken Movento* bu zararlılarla mücadelede etkin rol oynayabilir. İlacın, zararlının nimf ve erginlik dönemlerinde kullanımı uygundur. İlaç kullanımında önemli noktalardan biri hasat zamanıdır. Son ilaçlama ve hasat arasında 7 gün olması gerekir.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Kanatlı ya da kanatsız olabilen pamuk yaprak biti, yaklaşık 1-2 mm boyutundadır. Dört nimf döneminin ardından, yaklaşık 7 gün içinde ergin forma ulaşır. Çok kısa sürede üreyerek koloni haline gelir. Yapraklarda şekil bozukluklarına ve renk değişikliklerine neden olur. Ayrıca fotosentez özelliğini de olumsuz yönde etkiler. Bu durumda bitkinin gelişimi yavaşlar ya da durur.

Pamuk yaprak bitinin yayılmasını önlemek, kültürel mücadeleyle mümkündür:

• Bulaşma ve yayılmanın önüne geçebilmek için mevsim değiştiğinde yabancı otların ayıklanması ve tarım alanından atılması gerekir.
• Aşırı azotlu gübre kullanımından ve gereksiz sulamadan kaçınılmalıdır.
• Bitkinin bakımı düzenli periyotlarla yapılmalıdır.

Kimyasal mücadelede ise zararlı görüldüğü anda Movento* uygulanabilir. Hasat ve son ilaçlama arasında 7 gün olması gereken ilaçlama işleminden sonra zararlıdan kurtulmak mümkündür.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

lkbaharın gelişiyle birlikte ortaya çıkan marul yaprak biti, özellikle açık tarlada yetiştirilen ürünlerde görülür. Her erişkin, yaklaşık bir haftada 80 kadar yavru üretir. Bu nedenle kısa süre içinde çoğalır ve yayılır. Marul yapraklarından farklı bitkilere geçebilir.

Marul yaprak biti mücadelesi kültürel ve kimyasal yöntemlerle yapılabilir. Kültürel önlemler arasında şunlar yer alır:

• Toprak, ekimden önce, kriterlere uygun şekilde sürülmelidir.
• Zararlı, yabancı otlarla yayıldığı için bunların düzenli olarak temizlenmesi gerekir.
• Farklı türden bitkiler bir arada, birbirlerine yakında bulunmamalıdır.

Marul yaprak biti ilacı olan Movento* kimyasal mücadeleye yardımcı olabilir. 3-5 adımda bir, sürgün ve genç yapraklardan toplamda 20-40 adet örnek alınır. Lupla yapılan sayım sonucunda, yaprak başı zararlı sayısı 10-20 aralığında ise ilaç kullanılması gerekir.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Yetiştirilen marulun cinsine göre tam olgunlaşma ve hasat zamanı farklı olabilir. Erken olgunlaşan türler 50-60 günde, geç olgunlaşan çeşitler ise 90-120 gün içinde hasat edilebilir. Tam olgunlaşma, marulun baş ya da gövde oluşturmasına göre değişir. Baş oluşturanlarda bu kısmın tam düzgün, sıkı ve toplu olmasına; gövde oluşturanlarda ise gövdenin iriliğine göre hasat zamanının geldiği anlaşılabilir. Hasat elle ya da makine ile yapılabilir.

Ürünler toplanırken dikkat edilmesi gereken, yaprakların kartlaşmaması ve başın açılmamasıdır. Çiçek sürgünleri gelişimini tamamlamadan hasat yapılmalıdır.

Faydalanılan Kaynaklar:

-         Ankara Üniversitesi

-         Tarım ve Orman Bakanlığı