Çilek Hastalıklarıyla Mücadele

Çilek yetiştiriciliğinde; ekolojik şartların sağlanmasının yanı sıra bitkinin uygun bakımlarının yapılması, hastalıklar ve yabancı otlarla mücadele edilmesi, verimlilik açısından önemlidir. Tarla veya seralarda kültürel yöntemler uygulanarak ve çilek ilacı kullanılarak bitkinin zarar görmesi önlenebilir. 

Çilek, rosaceae (gülgiller) familyasına ait, çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Salkım şeklinde çiçeklere sahip olması sebebiyle üzümsü meyveler grubuna dahil edilir. Bitkinin yüzeysel özellik gösteren kökleri, drenajın iyi olduğu süzek topraklarda 60-70 cm derinliğe kadar inebilir. Buna karşın ağır topraklarda kökler yatay düzlemde gelişir. Yapraklar 2/5 düzeniyle spiral biçimde konumlanır. Bitkide tozlanma ihtiyacı yüksektir ve iyi tozlanmayan meyvelerde şekil bozukluğu görülür. Tozlanmadan sonra meyveler bir aylık sürede olgunlaşır. Çilek meyvesi gerçek bir meyve niteliği taşımaz; bitkide yenilebilir olan kısım çiçek tablasıdır.

Çilek bitkisinin, melez ve kültür formları dahil olmak üzere, dünyada 20’den fazla türü bulunur. Kültür çeşitleri, geniş bir varyasyon göstermesi sebebiyle farklı bölgelerde yetiştiriciliğe uygundur. Ticari olarak en sık yetiştirilen türler bahçe çileği çeşitleridir. Çilek, sofralık tüketimin yanı sıra reçel, marmelat veya meyve suyu gibi çeşitli şekillerde işlenebilir. En sık yetiştirilen çeşitleri arasında;

• Aliso,
• Tioga,
• Pocahontas,
• Yalova (9, 15, 104),
• Balcalı (1, 2, 3),
• Douglas,
• Dana,
• Brio,
• 216,
• Pajaro,
• Chandler,
• Selva,
• Red Chief,
• Honeoye,
• Lester yer alır.

Çilek yetiştiriciliği için vadi içleri, dere yatakları ve alüvyon araziler, zengin topraklar içermesi nedeniyle en verimli yerlerdir. Tarımı yapılacak olan çilek türünün üretim amacına ve bölgenin iklim şartlarına göre seçilmesi, verim alınmasında önemlidir. Ekilecek türün hastalıklara ve nakliye şartlarına uygun olması da dikkat edilmesi gerekenler arasındadır. Çilek, tarlada (açıkta) ve serada (örtü altında) yetiştirilebilir.

Çilek fidesi üretiminde çoğunlukla kol bitkiler kullanılır. Yayla koşullarında üretilen fideler verimlilik açısından idealdir. Dikim öncesinde toprak hazırlığı yapılmalı ve işlenen toprak çiftlik gübresi ve azot, fosfor, potasyum içeren kompoze gübreyle besin içeriği açısından zenginleştirilmelidir. Dikim aralıkları sulama düzeni ve araziye göre belirlenebilir. Çilek dikiminde güney yönler erkencilik açısından avantaj sağlar. Dikim zamanları, çilek türüne ve bölge koşullarına göre yaz, kış veya sonbaharda olabilir. Çilek tarımında toprağın dinlendirilmesi için ekim nöbeti uygulanması önerilir. Biber, patlıcan, patates veya domates gibi sebzelerle münavebeye girilerek 4-5 yıllık aralıklarla çilek yetiştirilebilir.

Çilek yetiştiriciliğinde toprak hazırlığından sonra azot, fosfor ve potasyum içerikli gübreler belli aralıklarla verilmeye devam edilir. Gübreleme zamanı ve sıklığının toprak ve yaprak analizlerine göre belirlenmesi önerilir. Bitkide çiçek açmasını takip eden süreçte, her seferde 20 kg ve toplamda dekara 100-120 kg olmak üzere her ay amonyum sülfat verilir.

Çilek, olgunlaşma dönemine dek aşırı sulamaya karşı hassastır. Fazla sulandığında mantar hastalıkları ve kloroz riski yükselir. Dengeli bir sulama için damlama sulama yöntemi en idealidir. Koşullara göre yağmurlama sulama veya karık sulama yöntemleri de uygulanabilir.

Çilek tarımı esnasında yabancı otlarla mücadele için malçlama yapılması önerilir. Bu yöntem, siyah plastik ile masuraların üstü örtülerek gerçekleştirilir. Malçlama ve düzenli olarak kol temizliğinin yapılması, kaliteli ürünler ve verimlilik açısından önemlidir.

Çilek bitkisi hastalıkları arasından öne çıkanlardan biri şudur:

Çilek hastalıklarından biri olan kurşuni küf, fungal bir etmen nedeniyle ortaya çıkar. Bitkinin zayıflamış dokularından giriş yaparak, hızlı bir şekilde çiçek sapları ve erkek organları tutar. Hastalık, çiçek saplarında ve taç yapraklarda kahverengileşmeyle belirti verir. Etkilenen meyveler genel biçimini korusa da sert ve kuru kalır.

Kurşuni küfle kültürel mücadelede, sık aralıklarla dikimlerden kaçınılması ve nispi nem oranının dengede tutulmasına dikkat edilmesi önerilir. Hastalıkla mücadele için 7-10 gün aralıklarla Serenade* ilacı kullanılabilir. İlk ilaçlama çiçeklerin %10’u açtığında, ikinci ilaçlama yarısı açtığında ve son ilaçlama ise ilk yeşil meyveler görüldüğünde yapılmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasında en az 14 gün olmalıdır.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Çilek hasat zamanının belirlenmesinde meyvelerin rengi dikkate alınır. Tamamen kırmızı renge bürünen, olgunlaşmış meyveler gecikmeden toplanmalıdır. Serin havalarda sabah vakitlerinde ve meyveler olgunlaştıkça sık sık hasat yapılmalıdır. Çabuk bozulan hassas bir meyve olması nedeniyle, bitkiye ambalajlanması ve taşınma sürecinde de özen gösterilmesi gerekir

• Tarım ve Orman Bakanlığı
• Tarım Kütüphanesi
• Türkiye Ziraat Odaları Birliği
• Bursa Bölgesi Tarım Kooperatifleri Birliği