Patates Hastalıklarıyla Mücadele

En yaygın kullanılan temel gıda maddelerinden biri olan patates, yemeklerde çeşitli şekillerde değerlendirilir. Kış aylarının ılık geçtiği Akdeniz Bölgesi’nde turfanda da yetiştirilebilen patates, kendinden sonra ekilecek olan bitkiye temiz bir toprak bırakır. Verimli ürün elde edebilmek için patatesin yetiştirilme döneminde zararlılardan ve hastalıklardan korunması gerekir.

Tek yıllık saçak köklü bir bitki olan patates; vitamin, protein ve minerallerin yanı sıra nişasta yönünden zengindir. Tohumla ya da yumru kullanılarak üretilir. Patates bitkisi;

• Kök,
• Stolon,
• Sap,
• Yaprak,
• Yumru,
• Meyve,
• Tohum ve çiçekten oluşur.

Kök, toprak tipi ve ürünün çeşidine göre 1 metreye kadar toprak altına inebilir. Ceviz boyutundaki meyveler ise yeşil renktedir. Bitki içinde sıralı dizilen 300’den fazla tohum bulunur.

Patates tarımından verim alabilmek için sıcaklık, nem, yağış gibi iklim koşullarının ideal olması gerekir. Ilıman ve serin iklim isteyen patates, ortalama 15°C-18°C arasında yetişir. -2°C’nin altında ve 21°C’nin üzerindeki hava sıcaklıkları bitkiyi olumsuz etkiler.

Nemin ortalama %70 ya da daha fazla olduğu bölgeler patates yetiştiriciliği için uygundur. Kuraklığa direnç gösteremeyen bitkinin büyüme döneminde 300-450 mm yağışa ya da bu yağışın sağlanmadığı iklimlerde takviye edecek sulamaya ihtiyacı bulunur. Nem oranının düşmesine sebep olan sert ve kuru rüzgar olan bölgelerde verim elde edilemeyebilir. Patates ayrıca her mevsim bol ışık almaya ihtiyaç duyar. Işığın yoğun olması fotosentezin hızlanmasını sağlayarak bitkiyi besler.

Kök sistemi zayıf olan patatesin yetişebilmesi için toprağın;

• Havalı yapıda,
• Yumuşak,
• Derin,
• Suyu iyi derecede emen özellikte,
• pH değerinin 6-6,5 arasında olması idealdir.

Toprağın ağır yapıda olması ise yumruların çürümesine neden olur. pH değeri 6’nın altında kalan topraklara ekilen bitkide kalsiyum yetersizliği görülebilir.

Patates dikim ve yetiştirme tekniklerine hakim olmak, tarımda en yüksek verimi alabilmek için son derece önemlidir. Dikim öncesinde tohumluk ve tohum yatağı seçilir. Toprağın altında kalan köklerin ihtiyaç duyduğu oksijeni alabilmesi için tohum yatağının çok su emmemesi ve gevşek yapıda olması önemlidir. Kaliteli tohumluğun seçiminde ise yumru boyu, patatesin çeşidi, fizyolojik yaş gibi etmenler dikkate alınır.

Patates bitkisinin yetişme sürelerine göre farklı çeşitleri bulunur:

• Çok erkenci; 80 günde veya daha kısa sürede,
• Erkenci; 80-90 günde,
• Orta erkenci; 91-110 günde,
• Geççi; 110-120 günde,
• Çok geççi ise 120 günde veya daha uzun sürede yetişir.

Patates dikimi elle ya da makine ile yapılabilir. Dikim yöntemleri;

• Ocak usulü,
• Karık usulü,
• Pullukla gerçekleştirilen geleneksel yöntemler olarak örneklendirilebilir.

Bu yöntemlerle yüzeysel, orta derin ya da derin dikim yapılabilir. Tam otomatik veya yarı otomatik makineler yetiştiricilerin zamandan kazanmasını sağlayabilir. Dikim mesafesi (sıra arası) ise patatesin türüne ve yumru büyüklüğüne göre değişse de ortalama 70-75 cm’dir.

Yüksek kalitede ürünler elde etmek için yeterli ve zamanında sulama yapılmalıdır. Toprak yapısı ve bitkiye verilen su miktarı, sulama aralığı belirlenirken dikkate alınan faktörlerdir. Su ihtiyacı, bitkinin yapraklarının sararmasından anlaşılabilir. Sulama; karık usulü, damla ya da yağmurlama yöntemiyle yapılır.

Toprak analizine göre yapılan gübrelemede dikkat edilen faktörler;

• Bitkinin yetiştirilme amacı,
• Yetişme süresine göre türü,
• Toprağın yapısı ve sulama sıklığıdır.

Bu uygulamada çiftlik gübresiyle birlikte fosfor, potasyum ve azot gübreleri kullanılabilir. Üst gübreleme, ürünün büyüme süresi boyunca ihtiyaç duyduğu azotun büyük bölümünü karşılamak amacıyla yapılır. Yumrular toprak üzerine çıktığında uygulanabilir.

Patates hastalıkları ve patates zararlıları, hasat zamanında ürünlerden istenen verimin alınamamasına neden olur. Bu nedenle bitkilerin bakımının düzenli olarak yapılması gerekir. Boğaz doldurma, ekim nöbeti ve yabancı otların kontrol edilmesi patates bakımında önemli noktalardır.

Bitkinin doğru yetişmesine engel olabilecek önemli etkenlerden biri hastalıklardır. Bu hastalıklarla kültürel ya da kimyasal önlemlerle mücadele etmek mümkündür.

Enfekte olmuş bitkilerin artıklarında ve yumrularda kışlayan patates mildiyösü, havaların ısındığı ilkbahar aylarında yaprak ve sapları istila eder. 19-22°C dereceyi aşan ve nem yüzdesi 80’den fazla olan iklimlerde ortaya çıkar. Yapraklarda yeşilimsi sarı lekelerle kendini gösterir. Zamanla kahverengiye dönen bu kısımlarda dokular ölür. Yumruya doğru ilerleyen hastalık, yüzeysel çürüklere ve sert lekelere sebep olur. Hastalık, iklim koşullarına göre önce tüm bitkiye, daha sonra tüm tarlaya yayılabilir.

Patates mildiyösüyle mücadele yolları arasında hastalıklı yumruların ve bitki artıklarının uzaklaştırılması bulunur. Hastalığın oluşumuna karşı önlem almak için tarım faaliyetlerinin çiğ görülmeyen sabah ve akşam saatlerinde yapılması gerekir. Bu önlemlerle beraber, hastalık oluştuğunda kimyasal yöntemlerle mücadele edilmesi de mümkündür.

200 ml/da dozunda kullanılması gereken Infinito SC 687,5*, kimyasal mücadelede etkin bir yöntemdir. İlacın uygulanması ve hasat arasında 7 gün olması gerekir. Hastalık belirtileri görüldüğü zaman yapılan uygulama, 7-10 günlük aralıklarla tekrarlanabilir.

Moltovin* ise patates mildiyösüyle mücadelede kullanılabilen diğer bir kimyasal ilaçtır. 350 ml/da dozunda kullanılan bu ilacın son uygulaması ve hasat arasında 14 gün olması gerekir. Hastalık koşullarının devam etmesi durumunda 7-10 gün arayla tekrar kullanılabilir. Patates ilacı sayesinde ürünleri hastalıktan korumak mümkündür.

*Önemli uyarı: Bitki koruma ürünlerini dikkatli kullanınız. Kullanmadan önce mutlaka etiketi ve ürün bilgilerini okuyunuz.

Patatesin turfanda yetiştirilmiş olması, tohumluk ya da yemeklik türde olmasına göre hasat zamanı değişiklik gösterir. Ürünün saplarının kahverengiye döndüğü ve yapraklarının sarardığı zaman hasat için uygundur. Patates hasat zamanı geldiğinde yumrular gereken büyüklüğe ulaşmış olur ve kabukları sertleşir.

Hasat; elle, yarı ya da tam otomatik makinelerle veya pullukla yapılabilir. Elle yapılan işlemde yumrular oyuklardan kazma ya da çapa ile çıkarılır. Yumruların parçalanmamasına dikkat edildiği takdirde elle yapılan uygulama verimli sonuçlar sağlar. Tam otomatik makine aksamıyla topraktan sökülen patatesler ise depoda ya da römork üzerinde birikir. Hasat bitiminde toprak ve bitki artıklarından temizlenen patatesler, modern ya da volkanik kaya depolarda muhafaza edilir.

Faydalanılan Kaynaklar:

-          Adana İl Tarım ve Orman Müdürlüğü